Các dự án đầu tư vào nông nghiệp ở Việt Nam : những vướng mắc và giải pháp

Những năm trở lại đây, phong trào khởi nghiệp và đầu tư cho nông nghiệp đang dần phát triển mạnh mẽ và có xu hướng lan rộng một cách nhanh chóng. Nhiều bạn trẻ cũng như nhiều nhà đầu tư bắt đầu quan tâm nhiều hơn tới triển vọng ở các vùng nông thôn, nơi chủ yếu là sản xuất các mặt hàng nông nghiệp.

Nhờ có sự đầu tư bài bản cả về kiến thức và lẫn khoa học công nghệ, nhiều dự án khởi nghiệp đã mang lại những hiệu quả thiết thực. Số lượng và chất lượng nông sản được nâng cao, các khó khăn trong quá trình canh tác được khắc phục, mặt bằng kinh tế xã hội được cải thiện,… Đó chỉ là một trong số ít những lợi ích của việc đầu tư đúng đắn vào nông nghiệp mang lại.

Tuy là một ngành có đầy tiềm năng để phát triển, thế nhưng “mảnh đất màu mỡ” đối với các nhà đầu tư và khởi nghiệp này cũng tiềm ẩn không ít các rủi ro. Thiếu nguồn vốn đầu tư để áp dụng công nghệ, thiếu kinh nghiệm và bị sa vào lối mòn cũ,… có lẽ là những rủi ro dễ đoán nhất.

Nông nghiệp Việt Nam có nhiều lối mở mới

Vài năm gần đây, có một tín hiệu đáng mừng là ngày càng nhiều bạn trẻ có trình độ cao; thậm chí đi du học ở nước ngoài quyết định về quê khởi nghiệp nông nghiệp. Việc làm này đã thổi một luồng gió mới vào nền nông nghiệp nước nhà. Nó tạo ra những mô hình, cách làm sáng tạo, hiệu quả.

Bản thân những nhà đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp hiện cũng khá thuận lợi. Bởi lẽ, đây là ngành nghề truyền thống, có nhiều chính sách ưu tiên phát triển. Ngoài ra, kể từ khi Hiệp định EVFTA được ký kết và có hiệu lực; nông sản Việt Nam đã tạm thời không còn lo việc “được mùa mất giá” như trước. Nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam hiện đã và đang nằm trong top đầu về xuất khẩu như: rau quả, hạt điều, gạo, cà phê…

Những khó khăn thực tế của các dự án đầu tư vào nông nghiệp

Thói quen của người tiêu dùng chưa thực sự thay đổi

Sau 6 năm khởi nghiệp trong lĩnh vực sản xuất rau hữu cơ, Giám đốc CTCP Rau, củ, quả Nhật-Việt – Vũ Đình Thuấn nhìn nhận: “Đầu tư vào nông nghiệp tưởng dễ mà khó”. Lấy ví dụ cụ thể tại DN của mình, anh Thuấn cho biết; mặc dù thị trường các loại rau hữu cơ hiện nay rất rộng mở, nhiều dư địa khai thác; tuy nhiên việc khai thác được khách hàng lại là cả một vấn đề.

Bởi thị trường thực phẩm sạch và không sạch chưa có ranh giới rõ ràng. Bản thân rau hữu cơ lại có giá cao hơn nhiều sản phẩm truyền thống. Trong khi, người tiêu dùng Việt Nam có thói quen mua hàng bằng mắt và tai. Họ chưa có thói quen mua hàng bằng tư duy.

“DN cần làm truyền thông lâu dài để người tiêu dùng chấp nhận mua giá trị thật của sản phẩm hữu cơ chứ không nhìn vào cái vỏ hình thức bên ngoài” – anh Thuấn chia sẻ.

Việc áp dụng khoa học công nghệ cao trong nông nghiệp còn nhiều hạn chế

Là một trong những đơn vị đi đầu trong việc ứng dụng IoT vào nông nghiệp; CEO Mimosa TEK Nguyễn Khắc Minh Trí cho rằng; việc ứng dụng công nghệ để nâng cao năng suất là câu chuyện được nhiều cơ quan, ban ngành bàn tới nhiều năm nay. Nhưng phải nhìn nhận thực tế. Đó là hạ tầng nông thôn chưa đồng bộ, thiếu hạ tầng kết nối và thông tin.

Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ khai thác tài nguyên bản địa vẫn còn nhiều bất cập. Tiếp đến là vấn đề nhân sự. Những người đồng hành, nhà đầu tư, người hỗ trợ… không dễ gì tìm kiếm ở vùng nông thôn. Bởi vậy, khi về đến địa phương, ý tưởng dù có ưu việt đến đâu cũng phát sinh bất cập. Khi đó lại cần người đứng đầu DN có bản lĩnh, kiên trì, sáng tạo.

Những vướng mắc cần cải thiện khi đầu tư phát triển nông nghiệp

Xác định hướng đi rõ ràng

Theo TS Nguyễn Đức Tùng – Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp; khi lựa chọn gắn bó với nông nghiệp, đồng nghĩa các bạn trẻ đã chọn một con đường gian khó. Do đó, các nhà đầu tư trẻ cần tích lũy kiến thức, kinh nghiệm. Thêm nữa là tìm hiểu kỹ về mô hình khởi nghiệp, chọn lựa rồi thử nghiệm chắc chắn.

Đặc biệt, cần tránh khởi nghiệp mang tính trào lưu, thiếu thực tế. Cần xác định đây là con đường dài, cần sự kiên trì và sức bền. Một vấn đề nữa cần nói tới, đó là startup phải có sự liên kết; tạo thành một hệ sinh thái hay một chuỗi giá trị hàng hóa chặt chẽ. Đây là điểm khác biệt so với các lĩnh vực startup khác. Nó cũng là điểm yếu mà các nhà đầu tư vào nông nghiệp Việt Nam cần cải thiện.

Xây dựng hệ sinh thái đồng bộ là vấn đề cốt lõi

Để đẩy mạnh đầu tư vào nông nghiệp, nhà nước cần xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đồng bộ. Cụ thể, cần tập trung hỗ trợ pháp lý cho thanh niên khởi nghiệp nông nghiệp. Các yếu tố có thể kể đến như: huy động vốn, xây dựng quỹ khởi nghiệp, hỗ trợ vay vốn ưu đãi, hỗ trợ chính sách bảo hiểm nông nghiệp. Cùng với đó, xây dựng cộng đồng khởi nghiệp và đầu tư có sự tham gia của các DN lớn. Điều này giúp huy động nguồn vốn, gia tăng tính liên kết trong chuỗi giá trị.

Ngoài ra, mỗi địa phương cần có chính sách khuyến khích thanh niên nông thôn chủ động tham gia khởi nghiệp, tối ưu hóa tài nguyên bản địa. Các chương trình đổi mới sáng tạo hay khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp phải được xét là ưu tiên trong thời gian tới. Các cơ quan quản lý nhà nước phải đề xuất với Chính phủ ban hành chính sách cụ thể. Điều đó giúp thúc đẩy các hoạt động khởi nghiệp và đầu tư nông nghiệp ở các địa phương.